Groningen

Je kunt een maatschappij inrichten op een manier die goed is voor alle mensen en voor de natuurlijke omgeving. Of je richt het in op een manier die alleen goed is voor een piepkleine groep die maar één doel heeft in het leven: winstmaximalisatie. Dan heb je het kapitalisme, het systeem waar wij mee opgescheept zitten.

Die kleine groep moet die maximale winst natuurlijk wel ergens vandaan halen. Voor inspiratie hoeven ze niet bij het kapitalisme aan te kloppen. Dat is een lege ideologie die naast ‘winstmaximalisatie’ niets te bieden heeft. Het heeft niets in zichzelf dat van waarde is, dus moet die kleine groep op zoek naar iets, wat dan ook, om te kunnen winstmaximaliseren.

Dat is waar de maatschappij, de samenleving in beeld komt. Een maatschappij die volgens de neoliberalen (de loopjongens van het kapitalisme) niet bestaat maar ondertussen net zo makkelijk wordt afgestroopt en leeggeroofd omdat daar de dingen van waarde zijn. In deze maatschappij zoeken mensen, middenin het dagelijkse leven, namelijk altijd manieren om zich te uiten, want dat is wat mensen doen.

Rap, jazz, country, graffitikunst, dans, streetstyle mode, literatuur, poëzie: ze zijn niet in luxueuze boardrooms ontstaan, maar door samenwerking tussen mensen, in kleine oefenruimtes, zaaltjes of op straat. Mensen die heel veel oefenen en elkaar inspireren en daarmee deze uitingsvormen in leven houden en steeds weer vernieuwen.

Niet zelden komt dit voort uit rebellie tegen het systeem, dat vervolgens staat te trappelen om ook die protestvormen te stelen als ze lijken aan te slaan. Snel een patentje erop gooien, iedereen die er nog iets mee probeert te doen voor de rechter slepen en je hebt weer iets om duur terug te verkopen aan de maatschappij die het zelf voortbracht.

Het was allemaal zo opzichtig en potsierlijk dat de activisten zich tegen de colafabrikant begonnen te keren.

Dit is bijvoorbeeld gebeurd met de skatecultuur. Hierin komen verschillende kunstvormen van de straat bij elkaar: streetstylemode, graffiti, muziek, skills. Dat zorgde voor een übercoole stijl die dan ook werd gekopieerd door de mode-industrie.

Dat was meteen het begin van het einde van de coolheid want het werd vervolgens zover uitgemolken dat rijkeluiskinderen die het begrip straat alleen maar kennen als er P.C. Hooft voor staat, erbij lopen alsof ze alle moeilijkheden van een leven in een achterstandssituatie hebben doorstaan. Het was dus compleet losgezongen geraakt van de oorsprong en daarmee net zo kaal geworden als het minimalistische interieur van de boardroom.

Deze tactiek, het annexeren van een in een gemeenschap opgebouwde waarde, wordt ook toegepast in de vastgoedmarkt. Panden in buurten waar het gemeenschapsleven bloeit, en dus aantrekkelijk zijn om in te wonen, worden opgekocht door investeerders en ontwikkelaars. Ze drijven vervolgens de prijzen zo op dat diezelfde bloeiende gemeenschap uit elkaar valt omdat steeds meer mensen de buurt moeten verlaten omdat ze de huur niet meer kunnen betalen.

Dit gaat net zolang door totdat er van het oorspronkelijke, levendige buurtleven (cultuur! muziek! restaurantjes!) alleen nog maar een hoopje geïsoleerde mensen in veel te dure huizen over is. Dit gebeurt volop in de Nederlandse steden, Amsterdam voorop.

Sinds de klimaatcrisis, Trump en de #Metoo-beweging is ook het activisme in beeld. Vooral de laatste twee zijn breed gedeeld, niet al te bedreigend en gedragen door Hollywoodsterren. Daar moeten we wat mee, moeten ze bij Pepsi-cola gedacht hebben.

Ze kwamen dus met een commercial waarin Kendall Jenner, een telg uit de Kardashian-familie, werd opgevoerd als activiste. Zo’n demonstratie met allemaal echte mensen is namelijk wel leuk als achtergrond, maar voor een beetje een commercial moet er wel een schatrijk, wereldvreemd supermodel per privéjet ingevlogen worden. Dus daar stond Kendall dan als sterke vrouw, blikje cola in de hand, waarmee ze een politieagent versiert en daarmee de heldin van de protestbeweging wordt. Of zoiets. 

Het filmpje werd in ieder geval weggehoond. Het was allemaal zo opzichtig en potsierlijk dat de activisten zich tegen de colafabrikant begonnen te keren. De commercial werd snel ingetrokken.

Deze poging om geld te verdienen aan maatschappelijke onrust over onderdrukking was een mislukking, maar het zal vast niet de laatste zijn. Het zal waarschijnlijk niet lang duren voordat het socialisme aan de beurt is. Het begint al behoorlijk ‘in’ te worden om te zeggen dat je een socialist bent en daar gaan de graaihandjes natuurlijk behoorlijk van jeuken. 

Het wachten is dan ook op een t-shirt van, pak ‘em beet Gucci, met de tekst: ‘We Should All Be Socialists’ voor maar 825,- euro.