Groningen

Van achteruitgang bestrijden naar vooruitgang bevechten

 
Analyse
De afgelopen jaren heeft de SP Groningen op veel plekken huurders georganiseerd en met hen acties gevoerd en verbeteringen afgedwongen. Doordat huurders in actie kwamen werden 300 woningen aan de Westindischekade gerenoveerd in plaats van gesloopt. De woningen hebben nu centrale verwarming, mechanische ventilatie en extra isolatie. Ook de balkons worden nu verstrekt. Dat alles is bereikt zonder huurverhogingen. Deze actie was de start van 18 buurtacties van huurders die, ondersteund door de SP, de strijd aangingen voor verbeteringen van en meer zeggenschap over hun woning en buurt.

Veel van de daaropvolgende acties gingen over problemen met schimmel in de woningen. Die schimmel is het resultaat van jarenlange verwaarlozing van de onderhoudssituatie van de woningen. Bij elke buurtactie horen we van mensen 'Er is hier al jaren niet echt gerenoveerd.'

We zien kapotte kozijnen, tochtende deuren, volgelopen kruipruimtes, afwezigheid van isolatie. De klachten zijn overal hetzelfde. Kinderen worden ziek. Huurders hebben vaak zelfs doktersverklaringen dat de ziekte door de schimmel komt, maar het betekent ook uitsluiting: vriendjes gaan liever ergens anders spelen.

De schimmel zit in de huizen, maar ook in het systeem. Tijdens de twee paarse kabinetten van VVD, PvdA en D66 werden de woningcorporaties verzelfstandigd. Daardoor zijn corporaties zich meer als bedrijven gaan gedragen. Bezuinigingen op onderhoud, verkoop en duurdere huurprijzen zijn het logische gevolg. Daarbovenop kwam de verhuurdersheffing, gesteund door VVD, PvdA, D66 en de ChristenUnie, waardoor corporaties nog minder geld voor onderhoud over hadden.

De Groninger corporaties hebben rondom deze problematiek een schokkend gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel. Nijestee, De Huismeesters en Wierden & Borgen geven huurders de schuld van problemen met schimmel, vocht en tocht. Als huurders zich individueel melden worden zij van kastje naar de muur gestuurd. De standaardreactie van de corporaties is dat ze zelf beter moeten luchten, ventileren en verwarmen, waarmee ze het stappenplan van hun eigen vereniging (Aedes) aan hun laars lappen. Voor veel huurders zijn Wierden & Borgen en Lefier slecht bereikbaar of leiden meldingen tot niks.

Een positieve uitzondering is woningstichting Patrimonium. Wanneer huurders, met of zonder de SP, zich bij Patrimonium melden, worden problemen snel afgehandeld en lijken de lijntjes kort waardoor er snel en goed contact is met huurders.

Met de verzelfstandiging van de woningbouwcorporaties is ook de zeggenschap van huurders uitgekleed. Daarnaast wonen door veranderende inkomenseisen voor corporatiewoningen in de buurten met veel sociale huurwoningen steeds meer kwetsbare bewoners. Dat verzwakt de zeggenschap steeds verder.

Na jaren van afbraak, achterstallig onderhoud en stijgende huren ziet de SP een toename van armoede, achterstelling en cynisme. Huurders voelen zich vaak niet serieus genomen en slecht vertegenwoordigd door hun huurdersverenigingen, de woningbouwcorporaties en ook door de politiek. Terwijl zij wel vaak 600 tot 700 euro per maand aan huur betalen mogen zij niets bepalen.

Dat moet en dat kan anders, door strijd. Hoewel het woord ‘strijd’ voor veel partijen als heftig wordt ervaren is dat juist wat er volgens de SP nodig is. Strijd bestaat er voor ons uit om mensen te organiseren op dat wat hen aangaat, hun huis, en uit door organisatie je stem te verheffen en zo veranderingen af te dwingen. Door organisatie dwingen we zeggenschap af. Die strijd leidt tot een grotere betrokkenheid van huurders. (Zie: Huurders in actie).

Een logische partner bij die strijd zijn huurdersverenigingen. De SP ziet veel inzet en positieve krachten die binnen huurdersverenigingen actief zijn. Maar door de rol die huurdersverenigingen te vaak hebben in hun relatie tot de corporatie zien wij helaas ook veel cynisme van huurders over hun huurdersvereniging. Zij voelen zich onvoldoende vertegenwoordigd en vinden dat huurdersverenigingen onvoldoende onafhankelijk van de corporaties handelen. Dit zorgt helaas maar al te vaak voor verdeeldheid in plaats van de eenheid onder huurders die nodig is om verbeteringen af te dwingen.
Een tweede logische partner van inwoners is hun volksvertegenwoordiging. Schrijnend is het dan ook om te merken dat veel politieke partijen de corporaties napraten. Nog geen twee jaar geleden zei D66 over het tekort aan sociale huurwoningen in Groningen: 'Het valt allemaal nog wel mee.' Ook de PvdA geneerde zich niet en zei: 'Schimmelproblemen zijn voor een groot deel gedragsafhankelijk.' Dit soort opmerkingen zijn een klap in het gezicht voor huurders die zich al jaren inzetten voor hun straat, buurt of dorp. Wanneer zij zich onvoldoende door de huurdersverenigingen vertegenwoordigd voelen en geen gehoor krijgen bij de corporaties, wat hebben zij dan aan politici die huurders en woningzoekenden zelf de schuld geven van hun problemen?

Toch lijken de aanhoudende acties van bewoners ook succesvol in het bereiken van de politiek. Na drie jaren van acties en druk opbouwen binnen en buiten het stadhuis, lijken –  met de verkiezingen in aantocht –  alle politieke partijen doordrongen van de problemen. Er wordt gewerkt aan de stadsbrede aanpak van schimmelwoningen. De druk moet dus hoog worden gehouden.

 
Alternatieven
In Groningen moet iedereen, ongeacht de dikte van hun portemonnee, kunnen wonen. Daarvoor moeten er versneld meer gezonde en betaalbare woningen gebouwd worden. De stadsbrede schimmelaanpak moet versneld uitgevoerd worden.

Het tegengaan van achterstelling en het voorkomen van schulden en huurachterstanden is ook prioriteit voor de SP. In Groningen heeft ruim 10 procent van alle (sociale) huurders een huur die te hoog is ten opzichte van het inkomen. Daarom stelt de SP voor om de huren van deze huurders per direct te verlagen tot de maximale aftoppingsgrenzen (huurprijzen waarover de maximale huurtoeslag te verkrijgen is).

Een ander middel om woningen betaalbaarder, gezonder en comfortabeler te maken is de verduurzaming ervan. Dat begint met goede isolatie- en renovatieplannen. Als deze basis op orde is worden de woningen voorzien van manieren om energie op te wekken, bijvoorbeeld met zonnepanelen. Daarvoor moet een gemeentelijk energiebedrijf opgericht worden, waarbij de corporaties ondersteund worden bij deze opgave. De gemeente biedt zonnepanelen als lening aan. Wanneer de panelen afbetaald zijn, worden zij eigendom van de corporatie. Daarbij wordt van corporaties geëist dat zij een woonlastengarantie afgeven zodat de woonlasten van de huurders niet omhoog gaan. Op die manier zorgen we voor energiezuinige woningen met lagere lasten voor huurders, maar houden we wel democratische zeggenschap over energie. Corporaties houden hiermee extra geld over voor onderhoud, renovatie, nieuwbouw en het verlagen van huren.

Om de wachttijd voor sociale huurwoningen terug te dringen moeten er wat de SP betreft ieder jaar meer dan 500 nieuwe sociale huurwoningen per jaar worden bijgebouwd. De gemeente kan hier op een aantal manier aan meewerken, bijvoorbeeld door bouwgrond versneld en goedkoper aan te bieden aan corporaties. Bij nieuw te ontwikkelen bouwgronden eist de gemeente de ontwikkeling van minimaal 35 procent aan sociale huurwoningen in de plannen van projectontwikkelaars.

Om de zeggenschap van huurders te vergroten stel de SP een vergaande democratisering van woningbouwcorporaties voor. Wij stellen voor om iedere twee jaar een huurdersreferendum te organiseren. Dit huurdersreferendum wordt georganiseerd door de huurdersverenigingen met de organisatorische ondersteuning van de gemeente. De inhoud van dit huurdersreferendum wordt door de huurdersverenigingen bepaald en voorgelegd aan alle huurders van de nieuwe gemeente Groningen. Om de inhoud van dit huurdersreferendum vorm te geven organiseert de gemeente, samen met de huurdersverenigingen, inspraakbijeenkomsten voor huurders per woningbouwcorporaties of per stadsdeel/gemeentedeel. Een vergaande democratisering van woningbouwcorporaties vindt ook plaats door veranderingen in de totstandkoming van het bestuur. De SP stelt voor om huurdersverenigingen een beslissende stem te geven in de aanstelling van de bestuurs- en directieleden van hun woningbouwcorporatie.

Gegevens

• Jaarlijks betalen huurders meer dan 2 miljard euro mee aan de verhuurdersheffing die het Rijk aan woningbouwcorporaties oplegt. Hierdoor betalen huurders de eerste 4 maanden van het jaar hun huur als belasting aan het Rijk.
• Eind 2017 hadden de Groninger corporaties gezamenlijk meer dan 15 miljoen euro aan reserves in kas.
• Ruim 10 procent van alle (sociale) huurders hebben te hoge huurlasten ten opzichte van hun inkomen.
• De gemiddelde wachttijd voor gezinnen die een sociale huurwoningen in Groningen willen is opgelopen naar 8 tot 10 jaar. Voor andere doelgroepen is dit 2 tot 3 jaar, maar ook dit neemt toe.