Groningen

Het was in 2004. Ik was 18 jaar en kwam ik net van de middelbare school. Ik was op zoek naar werk. Mijn beide broers werkten al een aantal jaren als uitzendkrachten bij de kartonfabriek Smurfit De Halm in Hoogkerk.

Deze column verscheen in het Dagblad van het Noorden van 17 mei 2016.

Na een aantal weken tevergeefs te zoeken naar werk, introduceerde mijn broer mij bij de kartonfabriek. Ik kon meteen in de productie beginnen. In de 5-ploegendienst: Twee ochtenden, twee middagen en drie nachten. De ochtenden van 6.00 tot 14.00 uur, de middagen van 14.00 tot 22.00 uur en de nachten van 22.00 tot 6.00 uur. Ik vond de ochtenden vreselijk en kon de wekker wel uit het raam gooien wanneer deze om 4.30 uur afging. Maar ik vond het beter dan callcenterwerk, waar ik volkomen ongeschikt voor was.

Toen ik in 2004 begon, kreeg ik een groene broek en een groene trui met een logo van Smurfit. In 2005 fuseerde de Britse Smurfit Group met het Nederlandse Kappa Holding tot Smurfit Kappa waarvan het hoofdkantoor in Dublin gevestigd was. In 2015 werd het verkocht aan de Duitse investeringsmaatschappij Aurelius en veranderde de naam in Solidboard Solutions. Allemaal onbekende investeerders die geen enkele binding met de werkvloer hebben. En dat is met het huidige conflict goed merkbaar.

Dat conflict gaat over het niet nakomen van de CAO. Werknemers voeren actie voor een fatsoenlijke loonstijging voor iedereen, ook voor nieuwe medewerkers en uitzendkrachten. Zij willen regelingen behouden waarmee ze op een gezonde manier de AOW-leeftijd kunnen halen. Dat is volkomen logisch aangezien het werk fysiek erg zwaar is. Daarnaast willen zij de garantie dat vrije dagen opgenomen kunnen worden op momenten dat de werknemer dat wil. Een begrijpelijke eis, werknemers hebben immers ook een privéleven. Dat staat door de onregelmatige tijden al vaak genoeg onder druk.

Conflicten tussen werknemers en werkgevers zijn niet nieuw. Het is de tegenstelling tussen arbeid (kartonarbeiders) en kapitaal (investeringsmaatschappij Aurelius) die inherent is aan het kapitalisme. Strijd en acties van gewone mensen hebben er in de 20ste eeuw voor gezorgd dat de scherpe randjes van het kapitalisme werden afgeschaafd. Arbeiders dwongen de 8-urige werkweek af, eisten door loonsverhogingen een groter deel van de winst op en kregen door de wet op ondernemingsraden meer zeggenschap over de bedrijfsvoering.

Aan het einde van de 20ste en aan het begin van de 21ste eeuw worden deze verworvenheden aangevallen door anonieme (buitenlandse) investeerders, sprinkhaankapitalisten en multinationals. Een grote groei in onzekerheid voor werknemers door tijdelijke contracten, permanente dreiging van bedrijfsverhuizing naar lage lonenlanden en een toename van aandeelhoudersmacht die ten koste gaat van zeggenschap van werknemers is het gevolg.

Dit geldt ook voor de kartonindustrie van het Noorden. Solidboard Solutions, onder leiding van de Duitse investeringsmaatschappij Aurelius, voert de druk steeds verder op. Het aantal flexkrachten groeit, sommige uitzendkrachten werken er al meer dan 10 jaar. Met bedrijfsverhuizing naar lage lonenlanden wordt al jaren gedreigd. En als klap op de vuurpijl moet de ondernemingsraad van Solidboard Solutions nu in een kort geding aanspannen omdat investeringsmaatschappij Aurelius weigert een Raad van Commissarissen aan te stellen die hen controleert. Het is in de geschiedenis van het bedrijf nog nooit gebeurd dat de OR en de directie voor de rechter staan.

Deze vorm van aandeelhouderskapitalisme brengt werknemers en de samenleving ernstige schade toe. Daarom moeten we de onzekerheid over werk en inkomen stoppen. Alleen dan kunnen werknemers een toekomst voor zichzelf en hun kinderen op bouwen. Bedrijven moeten worden aangespoord om hun productieproces te vernieuwen waardoor werkgelegenheid behouden kan worden en verspilling van energie wordt tegengegaan.

En tot slot: we mogen de zeggenschap van bedrijven niet enkel en alleen overlaten aan anonieme, buitenlandse investeringsmaatschappijen. Zij zien winstmaximalisatie als enige doel en hebben geen boodschap aan de gevolgen voor de samenleving als geheel. Om dit tegenwicht te bieden moet volgens de SP (minimaal) de helft van de Raad van Commissarissen door werknemers zelf worden gekozen. Op die manier kan de toegenomen tegenstelling tussen arbeid en kapitaal worden verminderd.